تفاوت فیدل و ویولن – ویولن و فیدل دو ساز زهی هستند. که در نگاه اول تقریباً یکسان به نظر میرسند و هر دو با آرشه نواخته میشوند. اما وقتی به عمق موضوع نگاه کنیم، تفاوتهای قابلتوجهی بین این دو ساز در زمینههای مختلفی مانند سبک موسیقی، تکنیک نوازندگی، و حتی برخی جزئیات ساختاری مشاهده میشود. ویولن به عنوان یکی از مهمترین سازهای موسیقی کلاسیک شناخته میشود. و در ارکسترها و کنسرتها نقش برجستهای دارد، در حالی که فیدل بیشتر در موسیقی فولکلور و سنتی استفاده میشود و با فضایی پرجنبوجوش و شادیبخش همراه است. این مقاله به بررسی تفاوتهای اصلی این دو ساز پرداخته. و نقش آنها را در فرهنگهای مختلف تحلیل میکند.
ویولن چیست؟
ویولن یکی از شناختهشدهترین سازهای زهی آرشهای در دنیای موسیقی است. این ساز که در زبان انگلیسی به نام Violin شناخته میشود، از جمله سازهای کلیدی در موسیقی کلاسیک، جاز، و برخی سبکهای مدرن موسیقی است. ویولن در ارکسترها و گروههای موسیقی نقش مهمی دارد. و به دلیل صدای غنی و قابلیت اجرای ملودیهای پیچیده، جایگاه ویژهای در موسیقی دارد.
ویولن دارای چهار سیم است که به ترتیب از پایینترین به بالاترین نت، سُل، رِ، لا، می کوک میشوند. این ساز با آرشه نواخته میشود که نوازنده با کشیدن آرشه روی سیمها. صدایی متمایز و دلنشین تولید میکند. ساختار ویولن از یک بدنه چوبی توخالی تشکیل شده که به شکل ویژهای طراحی شده تا صدای تولید شده از سیمها به خوبی تقویت شود.
ویژگیهای ساختاری ویولن:
- بدنه: بدنه ویولن از چوبهای باکیفیت مانند افرا و صنوبر ساخته میشود. و شامل قسمتهایی مانند صفحه جلو، صفحه پشت، و کلاف است.
- آرشه: آرشه معمولاً از چوب و موی دم اسب ساخته میشود. و نوازنده با کشیدن آن روی سیمها صدای ویولن را تولید میکند.
- خرک (Bridge): خرک قطعهای کوچک است که سیمها را در ارتفاع معینی نگه میدارد و باعث ارتعاش آنها و انتقال صدا به بدنه ویولن میشود.
- دسته (Neck): دسته ویولن محلی است که نوازنده با دست چپ روی آن انگشتگذاری میکند تا نُتهای مختلف را اجرا کند.
- گریف (Fingerboard): سطح صاف و طولانی روی دسته که نوازنده با فشردن سیمها روی آن، نوتها را ایجاد میکند.
صدای ویولن:
ویولن به خاطر طیف وسیع صدایی که میتواند تولید کند، به نوازندگان اجازه میدهد تا از تُنهای نرم و ملایم تا تُنهای قوی و شدید استفاده کنند. این ساز میتواند با سرعت بالا و دقت زیادی نواخته شود که به نوازنده. این امکان را میدهد تا پیچیدهترین قطعات موسیقی کلاسیک را اجرا کند.
کاربرد ویولن در موسیقی:
ویولن در ارکسترهای کلاسیک و سمفونیک یکی از برجستهترین سازها است و به عنوان ساز اصلی در گروههای زهی شناخته میشود. همچنین، این ساز در سبکهای جاز، موسیقی عامهپسند و حتی موسیقی راک نیز کاربرد دارد.
تاریخچه ویولن:
ویولن در قرن 16 میلادی در ایتالیا توسعه یافت و از زمان پیدایش خود تغییرات چندانی نداشته است. برخی از برجستهترین ویولنسازان جهان از جمله آنتونیو استرادیواری و جوزپه گوارنری از ایتالیا بودهاند. ویولنهای ساختهشده توسط این سازندگان هنوز هم به عنوان برترین نمونههای ویولن در دنیا شناخته میشوند و با قیمتهای بسیار بالایی به فروش میرسند.
تفاوت ویولن با سایر سازها:
ویولن از لحاظ ساختاری بسیار شبیه. به سازهای دیگری مانند ویولا و ویولنسل است، اما در اندازه کوچکتر. و با صدایی بالاتر و زیرتر نواخته میشود.
در نهایت، ویولن سازی است که به دلیل تنوع و گستردگی تکنیکهای نوازندگی، در میان نوازندگان و آهنگسازان محبوبیت بسیاری دارد و همچنان یکی از اساسیترین سازها در دنیای موسیقی به شمار میآید.
فیدل چیست؟
فیدل (به انگلیسی: Fiddle) در واقع همان ویولن است، اما با نامی که معمولاً بهخصوص برای. سبکهای موسیقی عامهپسند و فولکلور استفاده میشود. فیدل سازی زهی و آرشهای است که شباهت بسیار زیادی به ویولن دارد و میتوان گفت از لحاظ ساختاری تقریباً هیچ تفاوت مهمی با آن ندارد. نام فیدل بیشتر به ساز مورد استفاده در موسیقیهای محلی، سنتی و مردمی اطلاق میشود. سبکهایی همچون کانتری، بلوگرس، سلتیک، کاجون و سایر انواع موسیقی فولکلور، بیشترین کاربرد فیدل را دارند.
ویژگیهای ساختاری فیدل:
از نظر ساختار، فیدل و ویولن یکسان هستند. هر دو ساز چهار سیم دارند که به ترتیب از پایینترین به بالاترین نت، سُل، رِ، لا، می کوک میشوند. با این حال، برخی نوازندگان فیدل ممکن است تغییرات جزئی در ساز ایجاد کنند که در زیر به برخی از آنها اشاره میشود:
- پل (Bridge): برخی نوازندگان فیدل از پلی استفاده میکنند که نسبت به پل ویولن، صافتر است. این کار باعث میشود نوازنده بتواند راحتتر روی چند سیم به طور همزمان بنوازد، تکنیکی که در موسیقی فیدلینگ رایج است.
- سیمها: فیدلرها بیشتر از سیمهای فلزی استفاده میکنند، در حالی که نوازندگان ویولن کلاسیک ممکن است سیمهای رودهای یا با هسته مصنوعی را ترجیح دهند. سیمهای فلزی باعث تولید صدایی تیزتر و نافذتر میشوند که برای موسیقیهای فولکلور مناسبتر است.
- فاین تیونر (Fine-Tuner): در فیدل، هر چهار سیم ممکن است فاین تیونر داشته باشند، که تنظیم دقیق کوک را برای نوازندگان آسانتر میکند. در مقابل، ویولن معمولاً تنها یک فاین تیونر برای سیم “می” دارد.
تفاوت در سبک نواختن:
تفاوت اصلی فیدل و ویولن. نه در ساختار. بلکه در سبک نواختن و نوع موسیقی است. نوازندگان فیدل معمولاً در سبکهایی همچون موسیقی فولکلور و محلی بداههنوازی میکنند. و بیشتر روی نواختن قطعات سادهتر با تمپوهای سریع تمرکز دارند. این در حالی است که نوازندگان ویولن بیشتر به اجرای دقیق قطعات موسیقی نوشتهشده، بهویژه در موسیقی کلاسیک، تمایل دارند.
تکنیکهای نواختن فیدل:
- آرشهکشی: در نواختن فیدل، آرشهکشی. معمولاً سادهتر و روانتر است. نوازندگان فیدل معمولاً قطعات را با سرعت بالایی مینوازند و ممکن است چندین سیم را همزمان با هم اجرا کنند (Double Stops)، که در سبکهایی مانند بلوگرس و کانتری رایج است.
- بداههنوازی: فیدلرها اغلب از بداههنوازی استفاده میکنند و نیازی به پیروی دقیق از نتهای موسیقی نوشتهشده ندارند. این آزادی در نواختن، یکی از ویژگیهای کلیدی موسیقی فیدلینگ است.
- تمپوهای سریع: بسیاری از قطعات فیدل در تمپوهای بسیار سریع اجرا میشوند، اما نوازندگان اغلب در «پوزیشن اول» میمانند و کمتر به تغییر پوزیشنها میپردازند.
سبکهای موسیقی فیدل:
فیدل در فرهنگهای مختلف دنیا، بهویژه در موسیقیهای سنتی و فولکلور بسیار مورد استفاده قرار میگیرد. از مهمترین سبکهای موسیقی که فیدل در آنها به کار میرود میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- موسیقی کانتری (Country): این سبک در آمریکا رایج است و فیدل نقشی اساسی در آن دارد.
- بلوگرس (Bluegrass): سبکی پرتحرک که در آن نوازندگان فیدل قطعاتی سریع و پرانرژی اجرا میکنند.
- سلتیک (Celtic): این سبک موسیقی مربوط به فرهنگ ایرلندی و اسکاتلندی است و فیدل در آن نقشی برجسته ایفا میکند.
- کاجون (Cajun): سبکی که در جنوب آمریکا و مناطق لوییزیانا رایج است و فیدل در آن کاربرد فراوانی دارد.
تفاوت این دو ساز
ریشه و تاریخچه
تفاوت فیدل و ویولن – ویولن و فیدل از نظر تاریخی یک ساز محسوب میشوند. هر دوی این سازها به نوعی از سازهای زهی قدیمی مانند “رباب” و “لیره دا براچیو” در دوران رنسانس تکامل یافتهاند. ویولن در اواسط قرن 16 در ایتالیا توسعه یافت و به زودی به ساز محبوب در موسیقی کلاسیک تبدیل شد. در مقابل، فیدل بیشتر در فرهنگهای فولکلور و سنتی کشورهای مختلف بهخصوص اسکاتلند، ایرلند، و آمریکا کاربرد پیدا کرد.
تفاوتهای اصلی در سبک موسیقی
مهمترین تفاوت بین فیدل و ویولن. به سبک موسیقیای. که با هر کدام نواخته میشود، بازمیگردد.
- ویولن معمولاً در موسیقیهای کلاسیک و جاز به کار میرود. این ساز بخشی از ارکسترها و گروههای کلاسیک است و تکنیکهای پیشرفتهای مانند استفاده از تمام پوزیسیونها، تکنیکهای آرشهکشی متنوع، و دقت در اجرای دقیق نتها در آن مهم است.
- فیدل بیشتر در سبکهای موسیقی فولکلور مانند موسیقی کانتری. بلو گرس، کوجون، و موسیقی سنتی سلتیک نواخته میشود. در این سبکها، بداههنوازی و آزادی در تفسیر قطعهها بسیار رایج است. نوازندگان فیدل غالباً بدون توجه به نتهای نوشتهشده، بر اساس حس و حال لحظهای قطعهای را اجرا میکنند.
تفاوتهای ساختاری
از نظر ساختاری، فیدل و ویولن تقریباً یکسان هستند، اما تفاوتهای جزییای نیز در برخی از بخشها وجود دارد:
- جنس سیمها: در ویولنهای کلاسیک معمولاً از سیمهای سنتی ساختهشده از روده حیوانات (بهویژه روده گوسفند) استفاده میشود که صدایی نرمتر و گرمتر ایجاد میکنند. اما در فیدل، سیمهای فلزی (اغلب استیل) محبوبتر هستند، زیرا صدای واضحتر و برندهتری دارند که برای سبکهای سریع و پرانرژی فولکلور مناسب است.
- پل (خرک) ساز: برخی از نوازندگان فیدل از خرکهای خاصی استفاده میکنند که به جای انحنای معمول، مسطحتر است. این خرکهای اصلاحشده باعث میشوند نواختن. چند سیم بهطور همزمان (دو یا سهتایی) راحتتر باشد، که این تکنیک در موسیقی فیدلینگ بسیار رایج است. در مقابل، خرکهای ویولن انحنای بیشتری دارند تا نوازندگان بتوانند نتهای جداگانه را با دقت بیشتری اجرا کنند.
- فاین تیونر (پیچ تنظیم دقیق کوک): معمولاً در ویولنهای حرفهای، تنها سیم «می» دارای پیچ تنظیم دقیق کوک (فاین تیونر) است و دیگر سیمها با گوشیهای کوک تنظیم میشوند. در فیدل، معمولاً هر چهار سیم دارای فاین تیونر هستند تا کوک سریعتر و راحتتر انجام شود، بهویژه در اجرای زنده.
تفاوت در شیوه نواختن
تکنیکهای نواختن فیدل و ویولن نیز با یکدیگر تفاوت دارند:
- آرشهکشی: در ویولن، روشهای پیچیده. و متنوعی برای آرشهکشی وجود دارد. از جمله تکنیکهای spiccato (آرشهکشی پرفشار و پرتلاطم)، legato (آرشهکشی نرم و متصل) و staccato (آرشهکشی کوتاه و ضربهای). این تکنیکها به نوازنده اجازه میدهند تا دامنه گستردهای از بیانهای موسیقایی را به کار گیرد. در مقابل، نوازندگان فیدل اغلب از آرشهکشی سادهتر و سریعتر استفاده میکنند که بیشتر بر سرعت و انرژی تأکید دارد تا دقت در اجرا.
- بداههنوازی: یکی از جنبههای کلیدی نوازندگی فیدل، بداههنوازی است. فیدلرها غالباً تغییرات شخصی در قطعههای موسیقی ایجاد میکنند و این اجازه را دارند که موسیقی را به شیوه خود تفسیر کنند. اما در موسیقی کلاسیک که با ویولن اجرا میشود، وفاداری به نتهای. نوشته شده و اجرای دقیق آنها بسیار مهم است.
- پوزیشن نوازی: ویولنیستهای کلاسیک معمولاً از تمام پوزیسیونهای ساز استفاده میکنند. و قطعات را با دقت و تکنیکهای پیچیده اجرا میکنند. اما نوازندگان فیدل اغلب در پوزیسیون اول باقی میمانند و نیاز چندانی به تغییر پوزیسیون ندارند.
تفاوت در کوک کردن ساز
در ویولن، کوک معمولاً به روش استاندارد (G, D, A, E) انجام میشود و تغییرات کمی در کوکهای مختلف ایجاد میشود. اما در فیدل، برخی نوازندگان از کوکهای غیر استاندارد استفاده میکنند. که به آن “کوکهای متناوب” (Alternate Tunings) گفته میشود. این کوکها به فیدلرها امکان میدهد تا صداهای متفاوت و مناسبی برای سبکهای خاص موسیقی فولکلور ایجاد کنند.
تفاوتهای فرهنگی و اجتماعی
در فرهنگهای مختلف، فیدل و ویولن نقشی متفاوت ایفا میکنند. ویولن بهعنوان ساز رسمی و هنری در موسیقی کلاسیک شناخته میشود و معمولاً در ارکسترها. سالنهای کنسرت و محیطهای رسمی نواخته میشود. اما فیدل بهعنوان ساز مردمی و مرتبط با فرهنگهای فولکلور و محلی شناخته میشود. این ساز اغلب در جشنها، مهمانیها، و محافل غیررسمی به کار میرود و به همین دلیل با حس و حال دوستانه و خودمانی بیشتری همراه است.
نقش فیدل و ویولن در سبکهای موسیقی مختلف
- ویولن در موسیقی کلاسیک: ویولن یکی از اصلیترین سازهای موسیقی کلاسیک است و نقش محوری در ارکسترها، کوارتتها و سولوهای کنسرتو دارد. آثار مشهور آهنگسازانی مانند باخ، بتهوون، موزارت و ویوالدی برای ویولن نوشته شدهاند و نیاز به تکنیکهای پیشرفته نوازندگی دارند.
- فیدل در موسیقی فولکلور: فیدل بهطور گسترده در سبکهای فولکلور آمریکایی. اسکاتلندی، ایرلندی، و بلو گرس نواخته میشود. این موسیقیها معمولاً ریتمیک، پرانرژی و بهطور سنتی همراه با رقص هستند. نوازندگان فیدل غالباً در گروههای کوچک یا بهتنهایی اجرا میکنند و موسیقی آنها بیشتر حالت جشن و شادی دارد.
در نهایت، فیدل و ویولن از نظر ساختاری یک ساز هستند. اما تفاوتهای چشمگیری در نحوه نواختن. تکنیکهای نوازندگی، و سبک موسیقی که با آنها اجرا میشود، وجود دارد. ویولن ساز مورد علاقه موسیقی کلاسیک و جاز است و به تکنیکهای پیشرفته و دقت بالایی نیاز دارد. فیدل، از سوی دیگر، در موسیقیهای فولکلور و سنتی جایگاه دارد و آزادی بیشتری در تفسیر و اجرا فراهم میکند. هر چند که ممکن است تفاوتهایی در جزئیات ساختاری مانند جنس سیمها یا پل وجود داشته باشد، اما این تفاوتها بیشتر به خدمت سبکهای مختلف موسیقی میآیند تا اینکه ساز را بهطور کلی تغییر دهند.
فروشگاه اینترنتی لوازم موسیقی مطرب
در فروشگاه اینترنتی مطرب، مجموعهای متنوع از سازها و لوازم موسیقی با بهترین قیمت و کیفیت را پیدا میکنید. اگر به دنبال خرید ساز های ایرانی، ساز های جهانی، ویولن، پیانو، گیتار ، هنگ درام ، لوازم جانبی ساز و …. هستید، میتوانید با خیال راحت بابت کیفیت و قیمت از مطرب خرید کنید.